ملاک­های تشخیصی اعتیاد به اینترنت

از معمول­ترین معیارهای تشخیص اعتیاد به اینترنت می­توان به مواردی نظیر افت تحصیلی شدید، کاهش وزن به­علت از بین رفتن نظام تغذیه بدن، بالا رفتن دامنه تنش­های عصبی، کاهش فعالیت­­های اجتماعی، معاشرت با اشخاص یا گروه های بزرگتر، قانون گریزی، عدم مسئولیت پذیری در خانواده، خشونت بیش از حد، پرخاشگری، تغییر عادت­های رفتاری، ابتلا به سردردهای عصبی و…. نام برد که می­توان به کمک آن ها علائم اعتیاد به اینترنت را در دیگران شناسایی کرد. نشانه­هایی از اعتیاد اینترنتی برای مثال هنگامی­که شما نوجوانی را برای خوردن شام صدا می­زنید و ساعت­ها طول می­کشد تا رایانه خود را خاموش کند باید احتمال داد که این فرد به اینترنت معتاد شده است. همچنین افرادی که زمان های طولانی و متمادی را صرف انجام بازی های رایانه­ای کنند یا در گروه های بحث اینترنتی شرکت می­کنند در شمار افراد آلوده قرار می­گیرند. نکته­ای که باید به آن توجه جدی شود این است که این افراد درست مثل معتادان به مواد مخدر، بعد از مدتی و در صورت عدم دسترسی به کامپیوتر و اینترنت دچار بیقراری، تحریک پذیری، عصبانیت و احساس نیاز می­شوند. البته شدت آن علائم از فردی به فرد دیگر متفاوت است درمان اعتیاد به اینترنت از آنجایی حائز اهمیت است که وابستگی به کامپیوتر و بی­تفاوتی نسبت به دیگران، باعث عدم مسئولیت پذیری نسبت به خانواده، ازدواج، شغل و سایر مسائل می­شود و به همین دلیل مشکلات کوچک و بزرگی برای خودشان به وجود می­آورند که در صورت ادامه این روند، پیش­بینی­ها آینده­ای نگران کننده را نشان می­دهد (ضیایی پرور، 1393).

بر اساس ملاک­های قماربازی بیمارگونه در DSM IV TR یک سری ملاک­های تشخیصی برای اختلال اعتیاد به اینترنت درنظر گرفته شده است. برای این که این اختلال بتواند به عنوان وابستگی درنظر گرفته شود انجمن روان­پزشکی آمریکا معیارهایی را مشخص کرده است که فرد باید حداقل سه مورد از این معیارها را حداقل به مدت 12 ماه داشته باشد:

اول: تحمل که با هر یک از موارد زیر تعیین می­شود:

الف) نیاز برای افزایش قابل ملاحظه وقت برای صرف کردن در اینترنت جهت رسیدن به احساس رضامندی.

ب) کاهش احساس رضامندی وقتی همان مقدار زمانی قبل را در اینترنت می­گذراند. درنتیجه فرد به زمان بیشتری نیاز دارد تا بتواند به احساس رضایت برسد.

دوم: ترک که با هر یک از موارد زیر مشخص می­شود:

الف) نشانگان ترک اینترنت: دو یا چند نشانه که با فاصله چند روز تا چند ماه بعد از معیار اول ایجاد می­شود، بی­قراری، اضطراب، افکار وسواسی درباره این که در اینترنت چه می­گذرد، رویا و خیالبافی درباره اینترنت، حرکات تایپ کردن ارادی و غیرارادی با انگشتان.

بروز نشانه­های بالا باعث ناراحتی، اختلال در کارکرد اجتماعی، شغلی یا کارکردهای مهم دیگر می­شود (مارگارت و همکاران^[1]، 2001).

ب) استفاده از اینترنت برای اجتناب یا تسکین نشانه­های ترک ادامه می­یابد.

سوم: تماس معمولاً بیشتر یا طولانی­تر از آن چه درنظر گرفته شده بود، می­شود.

چهارم: میل مداوم یا تلاش ناموفق برای قطع یا کاهش تماس اینترنت ایجاد می­شود.

پنجم: وقت زیادی صرف فعالیت­های مربوط به اینترنت (مثلاً خرید کتاب، و راهنما و …) می­شود.

ششم: به علت استفاده از اینترنت فعالیت­های اجتماعی، شغلی و تفریحی حذف یا کاهش می­یابد.

هفتم: استفاده از اینترنت علی­رغم داشتن یک مشکل مداوم اجتماعی، شغلی و روانی مانند محرومیت از خواب، تعارض­های زناشویی یا خانوادگی، تأخیر در قرارها، مسامحه در وظایف شغلی یا احساس بی­حوصلگی با افراد مهم زندگی از آن ناشی شده یا آن را تشدید می­کند و باعث تداوم در استفاده نیز می­شود.

هشتم: احساس بی­قراری یا حساسیت در هنگامی که استفاده از اینترنت متوقف می­شود.

نهم: استفاده از اینترنت شیوه­ای برای فرار یا تسکین احساس درماندگی، گناه، اضطراب و افسردگی است.

دهم: فرد به اعضای خانواده و دیگران برای پنهان کردن زمان صرف شده، دروغ می­گوید.

یازدهم: فرد علی­رغم بالا بودن صورت­حساب مخارج گوناگون، دوباره به استفاده از اینترنت ادامه می­دهد. (مارگارت و همکاران، 2001).

واسموسن[2] (2000) معیارهای زیر را برای اختلال اعتیاد به اینترنت ارائه می­دهد:

1- به طور فزاینده در تعهدات عمده خود در کار، مدرسه یا خانه مشکل دارند.

2- از اینترنت استفاده بیشتر می­کنند و لذت کمتری می­برند.

3- در مواقعی که تماس ندارند، بی­قرار، حساس و مضطرب هستند.

4- در کنترل کردن یا قطع استفاده موفق نیستند.

5- به خاطر استفاده از اینترنت مشکلات جسمی، روان­شناختی و اجتماعی دارند اما در رفتار خود پافشاری   می­کنند (مارگارت و آنگز^[3]، 2002).

[1] – Margaret et al

[2] Vasmoson

[3] – Margaret & Anges