ملاکهای تشخیصی اعتیاد به اینترنت
از معمولترین معیارهای تشخیص اعتیاد به اینترنت میتوان به مواردی نظیر افت تحصیلی شدید، کاهش وزن بهعلت از بین رفتن نظام تغذیه بدن، بالا رفتن دامنه تنشهای عصبی، کاهش فعالیتهای اجتماعی، معاشرت با اشخاص یا گروه های بزرگتر، قانون گریزی، عدم مسئولیت پذیری در خانواده، خشونت بیش از حد، پرخاشگری، تغییر عادتهای رفتاری، ابتلا به سردردهای عصبی و…. نام برد که میتوان به کمک آن ها علائم اعتیاد به اینترنت را در دیگران شناسایی کرد. نشانههایی از اعتیاد اینترنتی برای مثال هنگامیکه شما نوجوانی را برای خوردن شام صدا میزنید و ساعتها طول میکشد تا رایانه خود را خاموش کند باید احتمال داد که این فرد به اینترنت معتاد شده است. همچنین افرادی که زمان های طولانی و متمادی را صرف انجام بازی های رایانهای کنند یا در گروه های بحث اینترنتی شرکت میکنند در شمار افراد آلوده قرار میگیرند. نکتهای که باید به آن توجه جدی شود این است که این افراد درست مثل معتادان به مواد مخدر، بعد از مدتی و در صورت عدم دسترسی به کامپیوتر و اینترنت دچار بیقراری، تحریک پذیری، عصبانیت و احساس نیاز میشوند. البته شدت آن علائم از فردی به فرد دیگر متفاوت است درمان اعتیاد به اینترنت از آنجایی حائز اهمیت است که وابستگی به کامپیوتر و بیتفاوتی نسبت به دیگران، باعث عدم مسئولیت پذیری نسبت به خانواده، ازدواج، شغل و سایر مسائل میشود و به همین دلیل مشکلات کوچک و بزرگی برای خودشان به وجود میآورند که در صورت ادامه این روند، پیشبینیها آیندهای نگران کننده را نشان میدهد (ضیایی پرور، 1393).
بر اساس ملاکهای قماربازی بیمارگونه در DSM IV TR یک سری ملاکهای تشخیصی برای اختلال اعتیاد به اینترنت درنظر گرفته شده است. برای این که این اختلال بتواند به عنوان وابستگی درنظر گرفته شود انجمن روانپزشکی آمریکا معیارهایی را مشخص کرده است که فرد باید حداقل سه مورد از این معیارها را حداقل به مدت 12 ماه داشته باشد:
اول: تحمل که با هر یک از موارد زیر تعیین میشود:
الف) نیاز برای افزایش قابل ملاحظه وقت برای صرف کردن در اینترنت جهت رسیدن به احساس رضامندی.
ب) کاهش احساس رضامندی وقتی همان مقدار زمانی قبل را در اینترنت میگذراند. درنتیجه فرد به زمان بیشتری نیاز دارد تا بتواند به احساس رضایت برسد.
دوم: ترک که با هر یک از موارد زیر مشخص میشود:
الف) نشانگان ترک اینترنت: دو یا چند نشانه که با فاصله چند روز تا چند ماه بعد از معیار اول ایجاد میشود، بیقراری، اضطراب، افکار وسواسی درباره این که در اینترنت چه میگذرد، رویا و خیالبافی درباره اینترنت، حرکات تایپ کردن ارادی و غیرارادی با انگشتان.
بروز نشانههای بالا باعث ناراحتی، اختلال در کارکرد اجتماعی، شغلی یا کارکردهای مهم دیگر میشود (مارگارت و همکاران[1]، 2001).
ب) استفاده از اینترنت برای اجتناب یا تسکین نشانههای ترک ادامه مییابد.
سوم: تماس معمولاً بیشتر یا طولانیتر از آن چه درنظر گرفته شده بود، میشود.
چهارم: میل مداوم یا تلاش ناموفق برای قطع یا کاهش تماس اینترنت ایجاد میشود.
پنجم: وقت زیادی صرف فعالیتهای مربوط به اینترنت (مثلاً خرید کتاب، و راهنما و …) میشود.
ششم: به علت استفاده از اینترنت فعالیتهای اجتماعی، شغلی و تفریحی حذف یا کاهش مییابد.
هفتم: استفاده از اینترنت علیرغم داشتن یک مشکل مداوم اجتماعی، شغلی و روانی مانند محرومیت از خواب، تعارضهای زناشویی یا خانوادگی، تأخیر در قرارها، مسامحه در وظایف شغلی یا احساس بیحوصلگی با افراد مهم زندگی از آن ناشی شده یا آن را تشدید میکند و باعث تداوم در استفاده نیز میشود.
هشتم: احساس بیقراری یا حساسیت در هنگامی که استفاده از اینترنت متوقف میشود.
نهم: استفاده از اینترنت شیوهای برای فرار یا تسکین احساس درماندگی، گناه، اضطراب و افسردگی است.
دهم: فرد به اعضای خانواده و دیگران برای پنهان کردن زمان صرف شده، دروغ میگوید.
یازدهم: فرد علیرغم بالا بودن صورتحساب مخارج گوناگون، دوباره به استفاده از اینترنت ادامه میدهد. (مارگارت و همکاران، 2001).
واسموسن[2] (2000) معیارهای زیر را برای اختلال اعتیاد به اینترنت ارائه میدهد:
1- به طور فزاینده در تعهدات عمده خود در کار، مدرسه یا خانه مشکل دارند.
2- از اینترنت استفاده بیشتر میکنند و لذت کمتری میبرند.
3- در مواقعی که تماس ندارند، بیقرار، حساس و مضطرب هستند.
4- در کنترل کردن یا قطع استفاده موفق نیستند.
5- به خاطر استفاده از اینترنت مشکلات جسمی، روانشناختی و اجتماعی دارند اما در رفتار خود پافشاری میکنند (مارگارت و آنگز[3]، 2002).
[1] – Margaret et al
[2] Vasmoson
[3] – Margaret & Anges
